© Shutterstock
© Münsterland e. V.
Klimaatverandering, de gevolgen ervan en hoe wij ons aanpassen
© Kemper
Met de voortschrijdende klimaatverandering worden de gevolgen ook hier in het Münsterland steeds duidelijker merkbaar. Maar hoe kan je je eigen huis en tuin aanpassen aan toenemende hittegolven, droge periodes en hevige regenval? We spraken hierover met Dr. Tobias Kemper van het NRW Staatsbureau voor Natuur, Milieu en Consumentenbescherming (voormalig netwerker voor klimaatadaptatie).
Veel groen voor meer soortenbescherming: ontdek het in de video!
Waarom zijn aanpassingsmaatregelen voor klimaateffecten vandaag al relevant?
In de eerste plaats is een betere klimaatbescherming enorm belangrijk om de temperatuurstijging af te remmen of te beperken. Alleen al in Noordrijn-Westfalen is deze stijging sinds het begin van de weerregistratie al 1,5 graden. Maar om de klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden, moeten we ons nu al aanpassen aan de gevolgen ervan. Met het project Evolving Regions hebben de districten Coesfeld en Steinfurt zich al ingezet om de aanpassing aan de klimaatverandering op het platteland te bevorderen.
Wat doet de klimaatverandering met ons?
De klimaatverandering is al in volle gang en de gevolgen en effecten ervan zijn al lang voelbaar - zelfs op onze breedtegraden. Dit blijkt niet in de laatste plaats uit de laatste zeer warme en drogere jaren dan gemiddeld. De verschillende hittegolven, maar ook de lange droge periodes hebben een impact op mens en dier en op onze natuur. Dit is vooral duidelijk in de bossen, maar ook in de landbouw. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren talrijke zware stormen geweest, die met zware regenval, storm en hagel voor navenante schade hebben gezorgd. Wetenschappers zijn het erover eens dat deze zogenaamde extreme weersomstandigheden in de toekomst vaker en heviger zullen voorkomen. Trends in die richting zijn vandaag al duidelijk herkenbaar.
Welke gevolgen heeft de klimaatverandering voor het Münsterland?
Ook hier valt een toenemend aantal hevige regenbuien te verwachten, die overal in het land voorkomen en dan kunnen leiden tot de overeenkomstige overstromingen en inundatie op de plaats waar zij vallen. In de regio was dit bijvoorbeeld het geval in Münster in 2014. Voorts vormen hitteproblemen, vooral in stadscentra, en langere perioden van droogte een probleem. Aangenomen mag worden dat naarmate de klimaatverandering voortschrijdt, extreem droge fasen zullen worden afgewisseld door extreem natte fasen. Beide uitersten moeten op de best mogelijke manier worden aangepakt.
Welke gevolgen heeft de klimaatverandering voor de landbouw in het Münsterland en voor onze drinkwatervoorziening?
Vooral lange droge periodes vormen een bedreiging voor de landbouwstructuur in het Münsterland - zoals de jaren 2018 en 2019 heel duidelijk hebben laten zien. Dit is vooral problematisch in het voorjaar, vooral omdat het groeiseizoen door de klimaatverandering nu gemiddeld twee weken eerder begint. Naast de landbouw, die een grote vraag naar water heeft, kan in sommige regio's ook de beschikbaarheid van drinkwater een probleem worden. In veel gevallen wordt de drinkwatervoorziening verzorgd door putten die in verbinding staan met grondwater. In ongunstige gevallen kan dit leiden tot gebruiksconflicten tussen commerciële en particuliere gebruikers. Het is daarom belangrijk om in een vroeg stadium op de hoogte te zijn van deze potentiële problemen en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen.
Aanpassen aan klimaatverandering: tips voor duurzaam tuinieren
De eerste plek om te beginnen met aanpassing aan klimaatverandering is je eigen tuin en huis. Zelfs met kleine maatregelen kun je hier veel bereiken:
Veel groen: groen en beplanting leiden over het algemeen tot een verbetering van het microklimaat. Dit betekent dat de temperatuur rond het gebouw minder stijgt dan bij grijze of donkere, gesloten oppervlakken. Bovendien bevordert een gevarieerd groen ontwerp met bloemen en struiken de biodiversiteit in de tuin - omdat het insecten voorziet van een noodzakelijke habitat die soms schaars is.
Vijvers: Vijvers zijn ook nuttig, omdat verdamping een verkoelend effect heeft op de omgeving en dus op de eigen tuin.
Schaduwbomen of luifels voor afzonderlijke delen om de verblijfskwaliteit verder te verbeteren en de warmte te verminderen.
Geen of weinig afgesloten oppervlakken: Een losgemaakte tuin met weinig afdichting biedt de mogelijkheid om regenwater op te vangen of weg te laten sijpelen. Tijden van hevige regenval kunnen op deze manier ook worden gebufferd en het zogenaamde "weglopen van wild oppervlaktewater" kan worden voorkomen.
Gebruik regentonnen of regenbakken: op deze manier kan regenwater worden gebruikt om de planten water te geven. Dit vermindert het waterverbruik. Bovendien hoeft het niet naar de riolering te worden afgevoerd, wat weer leidt tot lagere afvalwaterheffingen. In sommige gevallen zijn hier gemeentelijke subsidieprogramma's voor.
Waarom zijn rotstuinen niet goed voor het klimaat?
Grindtuinen zijn niet alleen "dode" plekken waar weinig tot geen leven mogelijk is. Ze warmen de omgeving ook onnodig op en verhinderen het doorsijpelen van regenwater. Het temperatuurverschil in een rotstuin ten opzichte van een tuin met gras en schaduw kan in de zomer wel acht graden zijn! Geen prettig vooruitzicht als je denkt aan een hittegolf van 35 graden en meer. Bovendien slaan stenen warmte langer op dan groene gebieden. Die geven ze 's nachts weer af, waardoor een goede nachtrust niet mogelijk is. Gezondheidsproblemen kunnen dus niet worden uitgesloten.
Hoe bescherm ik mijn huis tegen barre weersomstandigheden en hoge temperaturen?
In het beste geval moeten bomen zo geplant worden dat ze bij latere stormen niet op het huis kunnen vallen en zo schade veroorzaken. Neerslagwater moet worden geïnfiltreerd of opgeslagen, maar in elk geval van het gebouw worden weggeleid. Het gebouw moet altijd worden beveiligd tegen oppervlaktewater dat van buitenaf binnendringt, vooral op hellingen. Kelderschachten moeten worden beveiligd en het is aan te raden om geen gelijkvloerse ingangen te bouwen. Om te voorkomen dat het gebouw in de zomer te warm wordt, zijn er verschillende schaduwelementen.
Tip: Het district Borken heeft meer informatie over hoe je jezelf en je huis kunt beschermen tegen hevige regenval en overstromingen gebundeld in duidelijke brochures. Ook de gemeente Oelde heeft een flyer over dit onderwerp uitgegeven.
Wat spreekt voor een groendak?
De effecten van groene daken en ook gevels zijn vergelijkbaar met die van een groene tuin. Enerzijds beschermen ze tegen extra opwarming, anderzijds kan neerslagwater tijdelijk worden opgeslagen (vooral door groendaken). Door de bijbehorende verdampingseffecten verbeteren groene daken het microklimaat en daarmee ook de verblijfskwaliteit in de woonomgeving. De vergroening van daken hangt in het bijzonder af van de draagkracht van de respectieve delen van het gebouw. Vooral garages en carports zijn geschikt voor ten minste basisbegroening. De effecten van groene gevels op de verwarming van de gebouwschil zijn ook bewezen. Wie zijn gevel niet wil vergroenen, kan in plaats daarvan lichtgekleurde materialen gebruiken. Deze reflecteren zonlicht en warmen minder op dan donkere materialen. Dit geldt niet alleen voor de gevel, maar vooral ook voor de ruimtes in de tuin en rond het huis die verder worden afgedicht.
Het is de combinatie van verschillende aanvullende maatregelen die de leefomgeving het meest effectief verbetert in tijden van klimaatverandering. Ondertussen bieden steeds meer gemeenten in het Münsterland hun burgers subsidies aan als stimulans voor het vergroenen van daken, gevels of andere grijze gebieden. Het is de moeite waard om te controleren of jouw gemeente of district een subsidie in het programma heeft.
